Edward Anthony Jenner Hakkında Kısa Bilgi
“İmmünoloji Babası” olarak da bilinen Edward Anthony Jenner İngiliz bilim adamıdır. Çiçek aşısı keşfi ile ünlü olan jenner geliştirilen ilk başarılı aşısı olmuş ve ölümcül çiçek hastalığının tek etkili önleyici tedavisi olmaya devam etmektedir.. Onun keşfi muhteşem bir tıbbi atılım olmuş ve sayısız hayat kurtarmıştır. Çiçek aşısı 1980’de Dünya Sağlık Örgütü, çiçek hastalığını ortadan kaldıran bir hastalık olarak ilan edilmiştir
Yaşamı ve Kariyeri
Edward Jenner 17 Mayıs 1749’da İngiltere’nin Gloucestershire şehrinde Berkely’de dünyaya gelmiştir. Babası (Edward beş yaşındayken öldü), kilisenin vaiziydi. O eğitimini Daniel Ludlow (bir cerrah) için bir çırak olarak sekiz yıl Gloucestershire Chipping Sodbury’de çalışmıştır. Eğitiminden sonraki yıllarda ünlü keşiflerine neden olan ilginç bir şey oldu. Bir kızın korkunç Çiçek hastalığına yakalanamayacağını söylediğini duydum çünkü zaten Cowpox olarak bilinen başka bir hastalığı varmış. Bu, Jenner’in içinde bu bilgiyi araştırmak için müthiş bir arzuyu uyandırmıştır.
Çocukluğunda Jenner doğanın gözlemcisi olup eğitimini tamamladıktan sonra 1770’de Londra’nın St George Hastanesine gitmiştir. Orada tanınmış cerrah John Hunter ve diğerleri tarafından anatomi ve cerrahi eğitim görmüştür. Eğitimini tamamladıktan sonra Berkeley’e dönmüş ve ölümüne kadar orada kalacağı bir tıbbi uygulama kurmuştur
Jenner ve diğerleri, tıbbi konularda kağıtları okumak ve beraber yemek yemek amacıyla Gloucestershire’daki Rodborough’da bir tıbbi topluluk kurdu. Ayrıca angina ile ilgili belgeler yayınlamışlardır
Çiçek Aşısının Keşfi
Jenner, hastalarının çoğunun çiftçiler olduğu kanısına vardı ve çiftliklerde sığır ile çalışan kırsal bir toplumda çalışmıştır. 18. yüzyılda Çiçek, en ölümcül patojenik hastalığı olarak düşünülmüştür. Başlıca tedavi, bir Hollanda fizyolog Jan Ingenhaus’a başarı getiren ve İngiltere Büyükelçisi’nin eşi Lady Mary Wortly Montague tarafından 1721’de İngiltere’ye getirilen bir yöntemle yapılmıştır. Bu yöntem doğu ülkelerde oldukça iyi biliniyordu ve sağlıklı bir kişinin damarını çiziyordu. Hafif bir saldırıya maruz kalmış bir çiçek hastalığından alınmış az miktarda madde ile sıkıştırıyordu. Tedavinin riski, hastanın ölümle sonuçlanan sıklıkla tüm hastalığa yakalanması idi.
1788’de Gloucestershire’da bir çiçek hastalığı çoğaldı ve Jenner, bu salgın sırasında Jamie’nin sığır ile çalışan ve sığır çiçeği adı verilen daha ılımlı bir hastalıkla temas kurduğu hastaların çiçek hastalığına asla kapılmadığını gözlemlenmiştir. Jenner, teorisinin gerçekten etkili olduğunu göstermenin bir yoluna bulmaya ihtiyaç duydu.
1796’da Jenner, sekiz yaşında bir çocuğu olan James Phipps adlı hastalarından birinde bir deney gerçekleştirdi. James’in kolunda iki kez kesim yaptıktan sonra Jenner onlara küçükbaş hayvanlar üzerine çalıştı. Oğlan birkaç gün sonra hafif bir ateş karşısında tepki gösterdi, ancak kısa sürede sağlıklı görünüm aldı. Birkaç hafta sonra Jenner çiçek hastalığını kullanarak aşılamayı tekrarladığında oğlan sağlıklı görünümüne devam etti. Jenner’in aşılama tedavisi için tıbbi adı taşıyan “çiçek aşısı” bu şekilde doğmuştur.
Daha başarılı testler yapıldıktan sonra 1798’de bulgularını yayınladı: İnek Çiçeği Adıyla Bilinen Bir Hastalık olan Variolae Vaccinae’nin Nedenleri ve Etkileri Üzerine Bir Araştırma.
Jenner’in aşı bulma konusundaki dikkat çekici şey, insanların virüslerin var olduğunu veya bağışıklık sistemi hakkında çok şey bildiği zaman gelmesidir. Bulmaca parçalarını bir araya getirmek için vaka incelemelerini kullandı ve gerçekten yaşam kurtaran bir prosedür başlattı. Onun fikri yaygın şüpheyle karşılandı, ancak karşı karşıya kaldığı direnme rağmen ısrar etti. Aşıdan sonra insanlara inek parçaları geliştirdiğini gösteren teorisini eğlendirmek için çizilmiş bir karikatür bile vardı.
Ölümü
Jenner, Ocak 1823’te, sağ tarafı felç olmuş ve hiçbir zaman tamamen sağlığına kavuşamamıştır. Sonunda 26 Ocak 1823’de Berkeley, Gloucestershire, İngiltere’de ölmüştür.
Edward Jenner Hakkında Bilinen Gerçekler
– Jenner, çiçek hastalığına karşı aşı bulan ilk doktor oldu.
– Tedavilerine başlangıçta insanlar güldü.
– Aşı, bir sütçü sürünün taze sığır lezyonlarından doku taşıyan bir çocuğu aşılamasından sonra geliştirildi. 1796, bir sütçü sürünün taze sığır lezyonlarından alınan madde ile bir genç çocuğu aşıladı.
– 1980’de (Jenner ilk aşı keşfettikten yaklaşık 200 yıl sonra) Dünya Sağlık Örgütü, bazı örneklerin laboratuvar koşulları altında tutulmasına rağmen, çiçek hastalığının sonunda dünyadan silindiğini ilan etti.
– Jenner fosil toplama ve bahçecilik konusunda istekli idi.
– 1805 yılında Londra Belediye Başkanı ve Şirketi tarafından yapılan aşılamanın keşfi için “Şehir Özgürlüğü” sunuldu.
– John Hunter’ın Jenner’ı denemeye teşvik ettiği ameliyatı öğrendi. En sevdiği sözdü. ‘Sanmıyorum, deneyin’ olmuştur.
– Jenner, MD’yi 1792’de St. Andrews Üniversitesi’nden kazanmıştır.
– 1821’de Kral IV. George için Olağanüstü Hekim olarak atandı.
– Vahşi yaşam ve kuşlarla büyülendi ve hayatının son yılında Kraliyet Cemiyeti’ne “Kuşların Göçüne Dair Gözlemler” konulu bir makale sundu.
Neden Jenner’i Hatırlamalıyız?
Bugün, çiçek hastalığımız için hayati tehlike aşıldı ve bu Edward Jenner sayesinde. Her yıl binlerce kişiyi öldüren bir hastalık, yaptığı iş sayesinde aşılmıştır. Bazıları fikirlerine güldü, ancak Jenner pes etmedi. Ve dünyanın dört bir yanındaki insanlar yaptıkları için minnettarlar.
Kaynakça:
bbc.co.uk/history/historic_figures/jenner_edward.shtml
biographyonline.net/scientists/edward-jenner.html
famousscientists.org/edward-anthony-jenner
Yazar: Meltem Yıldırım
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)